استخراج ابری (Cloud mining) چیست؟

استخراج ابری (Cloud Mining) به‌عنوان یکی از روش‌های نوین و محبوب برای مشارکت در استخراج ارزهای دیجیتال مبتنی بر بلاک‌چین در سال‌های اخیر ظهور کرده است. این روش به کاربران اجازه می‌دهد تا بدون نیاز به تملک، مدیریت یا نگهداری تجهیزات سخت‌افزاری گران‌قیمت، در فرآیند ماینینگ مشارکت کنند.

در هسته این فرآیند، کلود ماینینگ به معنای اجاره قدرت رایانش ابری یا قدرت پردازش (Hash Power) از شرکت‌های ثالث است که مالک دیتاسنترها و سخت‌افزارهای قدرتمند (مانند ASICها یا ریگ‌های GPU) هستند. در واقع، کاربر با پرداخت هزینه، سهمی از توان محاسباتی این مزارع استخراج را خریداری می‌کند. مزیت اصلی این روش برای افرادی است که دانش فنی خاصی ندارند یا شرایط فیزیکی (مانند دسترسی به برق ارزان یا فضای مناسب برای دفع گرما و صدا) برای استخراج سنتی را ندارند. در این حالت، تنها چیزی که برای دسترسی به سود استخراج موردنیاز است، یک رایانه یا گوشی موبایل برای مشاهده حساب کاربری است.

در این گزارش بلاگ التکس به تمام پرسش‌های مرتبط با این فرایند پاسخ می‌دهیم.

مزایا و معایب استخراج ابری

استخراج ابری، همانند هر سرمایه‌گذاری دیگری، مجموعه‌ای از مزایا و ریسک‌های ساختاری را به همراه دارد که تحلیل آن‌ها برای تصمیم‌گیری آگاهانه ضروری است.

مزایای عملیاتی کلود ماینینگ

1.     کاهش موانع ورود و سرمایه اولیه: استخراج ابری معمولاً با هزینه راه‌اندازی پایین یا متوسط آغاز می‌شود، درحالی‌که استخراج سنتی نیازمند سرمایه بسیار بالا برای خرید ریگ‌های ماینینگ است.

2.     عدم نیاز به دانش فنی: مسئولیت نگهداری، نصب، پیکربندی، و عیب‌یابی تجهیزات بر عهده شرکت ارائه‌دهنده خدمات است. این امر برای افرادی که دانش فنی عمیقی درباره پروتکل‌های کریپتو یا سخت‌افزار ندارند، بسیار مناسب است.

3.     حذف دغدغه‌های زیرساختی: مشکلات رایج استخراج خانگی مانند مصرف برق هنگفت، آلودگی صوتی، گرمای زیاد و نیاز به محل فیزیکی مناسب، کاملاً حذف می‌شوند.

4.     کسب درآمد غیرفعال: پس از پرداخت هزینه قرارداد، عملیات توسط شرکت ماینینگ انجام شده و این شرایط می‌تواند برای کاربر درآمدی غیرفعال ایجاد کند.

معایب و ریسک‌های ساختاری

1.     ریسک حاد کلاهبرداری (طرف مقابل): بزرگ‌ترین ریسک در این حوزه، وجود طرح‌های پانزی و کلاهبرداری است که ممکن است ورشکسته شوند یا هرگز استخراج واقعی انجام ندهند.

2.     کنترل محدود: کاربر هیچ کنترل مستقیمی بر فرآیند استخراج، انتخاب استخر ماینینگ، یا مدیریت دستگاه‌ها ندارد.

3.     سودآوری پایین‌تر: به دلیل کسر هزینه‌های عملیاتی (مانند نگهداری و کارمزد خدمات) توسط شرکت، سود خالص حاصل از استخراج ابری طبیعتاً از استخراج مستقیم کمتر خواهد بود.

4.     ریسک استهلاک تجهیزات: سخت‌افزارهای ماینینگ به‌سرعت منسوخ می‌شوند. شرکت‌های میزبان هزینه نگهداری و استهلاک تجهیزات خود را به کاربر منتقل می‌کنند. این ریسک به طور غیرمستقیم، حاشیه سود کاربر را کاهش می‌دهد و شرکت‌های میزبان را در تلاش مداوم برای ارتقای تجهیزات نگه می‌دارد.

این تناقض، یک زنجیره علّی واضح را نشان می‌دهد: تمایل کاربران به‌سادگی و اجتناب از سختی‌های فنی استخراج سنتی، منجر به ورود افراد مبتدی و ناآگاه به این حوزه می‌شود که این خود آسیب‌پذیری آن‌ها را در برابر وعده‌های سود تضمینی و طرح‌های پانزی افزایش می‌دهد.

فرآیند استخراج ابری بر پایه اجاره توان محاسباتی یا قدرت هش (Hash Power) دستگاه‌های شرکت ثالث استوار است. نحوه عملکرد کلی این فرآیند به شرح زیر است:

1.     خرید قرارداد هش ریت: سرمایه‌گذار با خرید یک قرارداد از پلتفرم کلود ماینینگ، مقدار مشخصی از قدرت هش (مانند $1\,TH/S$) را برای یک دوره زمانی مشخص (مثلاً ۱۲ ماه یا ۵ سال) اجاره می‌کند. حداقل سرمایه‌گذاری برای شروع می‌تواند تا ۸.۵۸ دلار نیز پایین باشد.

2.     عملیات استخراج در دیتاسنتر: شرکت میزبان از طریق سخت‌افزارهای قوی که در مزارع استخراج بزرگ نگهداری می‌شوند، عملیات حل معادلات رمزنگاری لازم برای تأیید تراکنش‌ها (ماینینگ) را انجام می‌دهد.

3.     پیوستن به استخر ماینینگ: شرکت‌های کلود ماینینگ اغلب منابع محاسباتی خود را به اشتراک می‌گذارند و به استخرهای ماینینگ (Mining Pools) می‌پیوندند تا شانس ایجاد بلوک جدید در بلاک‌چین را افزایش دهند.

4.     توزیع پاداش: درصورتی‌که استخر ماینینگ موفق به ثبت بلوک جدید شود و پاداش ارز دیجیتال را دریافت کند، این درآمد بر اساس سهم قدرت هش اجاره شده توسط کاربر، به‌صورت روزانه یا ماهانه به حساب کاربری وی واریز می‌شود.

تحلیل دقیق مدل‌های عملیاتی قرارداد

ساختار قراردادی استخراج ابری معمولاً در دو مدل اصلی ارائه می‌شود که تفاوت‌های مهمی در مالکیت، کنترل و ساختار هزینه‌ها دارند:

۱. مدل اجاره قدرت هش (Leased Hash Power)

در این مدل، کاربر صرفاً قدرت پردازش (هش ریت) را اجاره می‌کند و مالک هیچ دستگاه فیزیکی نیست. این مدل ساده‌ترین راه برای مبتدیان است، زیرا نیاز به پرداخت هزینه‌های راه‌اندازی و نگهداری تجهیزات به‌صورت جداگانه نیست. در عوض، سهم کاربر از سود مزرعه ماینینگ، پس از کسر هزینه‌های عملیاتی مانند نگهداری، به او پرداخت می‌شود.

۲. مدل ماینینگ میزبان (Hosted Mining / Cloud Hosting)

در این روش، کاربر تجهیزات فیزیکی (ریگ ماینینگ) را خریداری یا اجاره می‌کند، اما دستگاه‌ها در مزارع استخراج شرکت ثالث نگهداری می‌شوند. تفاوت کلیدی این مدل در مالکیت سخت‌افزار است. مزیت اصلی این مدل، کنترل بیشتر کاربر بر روی پاداش‌های تولیدی و امکان هدایت قدرت هش به استخرهای استخراج دلخواه است. بااین‌حال، کاربر همچنان مسئول پرداخت هزینه نگهداری و برق مصرفی به شرکت میزبان است. این مدل برای سرمایه‌گذارانی مناسب است که سرمایه اولیه بیشتری دارند و به دنبال بازدهی بلندمدت‌تر با کنترل فنی بالاتر هستند.

تحلیل اقتصادی و ریسک مالی در کلود ماینینگ

سرمایه‌گذاری در کلود ماینینگ در واقع خرید یک جریان درآمد مشروط است، نه یک دارایی فیزیکی. سودآوری خالص به‌شدت تحت‌تأثیر هزینه‌های پنهان و متغیرهای بازار قرار دارد.

تعریف هزینه نگهداری (Maintenance Fee): این هزینه معمولاً شامل مجموع هزینه‌های عملیاتی شرکت از قبیل استهلاک دستگاه‌ها، تجهیزات خنک‌کننده، هزینه‌های برق و محل نگهداری است. این هزینه‌ها عموماً به‌صورت ثابت و با ارز فیات (یا معادل دلاری) محاسبه می‌شوند.

محاسبه سود خالص: فرمول پایه برای محاسبه سود خالص در قراردادهای استخراج ابری به شرح زیر است:

$$ \text{سود خالص روزانه} = (\text{درآمد ناخالص روزانه حاصل از استخراج}) - (\text{هزینه نگهداری روزانه}) $$

برای مثال، در یک پلن فرضی (مانند پلن $1\,TH/S$ پنج‌ساله از Genesis Mining)، اگر قیمت قرارداد اولیه ۲۵۵ دلار باشد و هزینه نگهداری روزانه $0.14$ دلار به ازای هر $TH/S$ تعیین شود، در طول پنج سال، مجموعاً $255.5$ دلار دیگر (که از درآمد استخراج کسر می‌شود) به‌عنوان هزینه نگهداری از کاربر دریافت خواهد شد. بازگشت سرمایه (ROI) تنها زمانی محقق می‌شود که مجموع درآمد خالص، این هزینه‌های اولیه و نگهداری را پوشش دهد.

ریسک نوسانات بازار و شرط توقف استخراج

یکی از حیاتی‌ترین ریسک‌های مالی در استخراج ابری، عدم تطابق نرخ سودآوری با ساختار هزینه‌های ثابت است.

ریسک کسر هزینه‌های ثابت از سود متغیر: درآمد حاصل از استخراج به‌صورت ارز دیجیتال پرداخت می‌شود و مستقیماً با قیمت لحظه‌ای آن ارز و سختی شبکه در ارتباط است. از سوی دیگر، هزینه نگهداری اغلب بر اساس ارزهای رایج (دلار) تعیین می‌گردد. در شرایطی که قیمت ارز دیجیتال سقوط می‌کند، ممکن است سود حاصله (به دلار) برای پوشش هزینه‌های نگهداری (که ثابت هستند) کافی نباشد.

شرط توقف استخراج پنهان (Shutdown Clause): اگر سود استخراج شده برای پوشش هزینه‌های نگهداری کفایت نکند، قرارداد استخراج می‌تواند به طور خودکار یا طبق مقررات شرکت میزبان متوقف شود. این مسئله بزرگ‌ترین ریسک مالی غیرقابل‌کنترل برای کاربر است، زیرا نه‌تنها درآمد متوقف می‌شود، بلکه سرمایه اولیه پرداخت شده برای خرید قرارداد نیز از دست خواهد رفت. این واقعیت نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاران باید هزینه‌های نگهداری را نه صرفاً به‌عنوان یک کارمزد، بلکه به‌عنوان یک "هزینه عملیاتی روزانه ثابت" در نظر بگیرند که در صورت رکود بازار، به بدهی پنهان تبدیل می‌شود.

نقش سختی شبکه و Halving

سودآوری در کلود ماینینگ به دلیل افزایش سختی شبکه نیز تحت‌فشار قرار دارد. با افزایش تعداد ماینرها و قدرت هش جهانی، سختی ماینینگ افزایش‌یافته و پاداش‌ها کاهش می‌یابد (مانند کاهش پاداش بیت‌کوین از ۵۰ واحد در ۲۰۰۹ به ۶.۲۵ واحد در ۲۰۲۰). این امر باعث می‌شود شرکت‌های کلود ماینینگ برای رقابت، مجبور به ارتقای مستمر تجهیزات شوند. از دیدگاه سرمایه‌گذار، این شرایط پلن‌های بلندمدت (مانند ۴ یا ۵ساله) را بسیار پرریسک می‌کند، زیرا تضمینی برای ثابت ماندن نرخ بازگشت در آینده وجود ندارد.

همچنین، باید توجه داشت که عملاً چیزی به‌عنوان استخراج ابری رایگان وجود ندارد. پلتفرم‌هایی که وعده خدمات رایگان می‌دهند، صرفاً برای مدتی کوتاه تست رایگان (مانند حساب دموی یک‌روزه MasHash) ارائه می‌دهند تا کاربران با نحوه کار پلتفرم آشنا شوند.

کلاهبرداری در کلود ماینینگ؛ بررسی تهدید طرح‌های پانزی

بخش قابل‌توجهی از پلتفرم‌های موجود در حوزه کلود ماینینگ در واقع عملیات استخراج واقعی انجام نمی‌دهند، بلکه از طریق طرح‌های پانزی (Ponzi Schemes) فعالیت می‌کنند. در این طرح‌ها، سود کاربران قدیمی با استفاده از سرمایه جدید کاربران تازه‌وارد پرداخت می‌شود. این کلاهبرداری‌ها به دلیل ماهیت فنی ماینینگ و عدم دسترسی کاربر به تجهیزات فیزیکی، دشوارتر از سایر اسکم‌ها قابل‌تشخیص هستند.

این محیط پرریسک باعث شده است که شرکت‌های معتبر باسابقه طولانی (مانند Genesis Mining) کمتر در دسترس باشند و جای آن‌ها را سایت‌هایی با فعالیت‌های مشکوک بگیرند.

نشانه‌های هشداردهنده (Red Flags) کلاهبرداری

برای محافظت از سرمایه، شناسایی نشانه‌های هشداردهنده در پلتفرم‌های کلود ماینینگ حیاتی است:

1.     وعده سود تضمینی و نرخ بازدهی غیرمعقول: اگر پلتفرمی مدعی شود که سود ثابت یا نرخ بازدهی تضمینی و بسیار بالا (مانند بازدهی تخمینی ۱۴۵٪) ارائه می‌دهد، باید به‌شدت مورد ظن قرار گیرد. در بازارهای رمزارز، سود ثابت با نوسانات ذاتی قیمت در تضاد است.

2.     فقدان شفافیت سازمانی و تیم ناشناس: تیم پروژه باید هویت مشخصی داشته باشد و مدارک ثبت رسمی شرکت، آدرس فیزیکی و سابقه قرارداد با دیتاسنترها را ارائه دهد. ناشناس بودن تیم، یک پرچم قرمز جدی است.

3.     عدم ارائه اثبات مالکیت سخت‌افزار: شرکت معتبر باید اسناد یا تصاویر و فیلم‌های مستندی از مراکز استخراج و سخت‌افزارهای خود ارائه دهد. نمایش چند تصویر مبهم یا استوک، دلیلی بر اعتبار شرکت نیست.

4.     فروش هش ریت بدون محدودیت: ازآنجایی‌که ظرفیت سخت‌افزاری مزارع استخراج محدود است، شرکت‌های قانونی برای فروش هش ریت محدودیت قائل می‌شوند. ادعای فروش هش ریت نامحدود، نشان‌دهنده فعالیت غیرقانونی است.

5.     مدل‌های بازاریابی چندسطحی (MLM): تأکید شدید بر طرح‌های زیرمجموعه‌گیری و بازاریابی چندسطحی، یکی از ویژگی‌های کلاسیک طرح‌های پانزی برای جذب مداوم سرمایه جدید است.

گاهی اوقات، کلاهبرداری‌ها در پوشش ادعاهای فنی پنهان می‌شوند. به‌عنوان‌مثال، برخی سایت‌ها ادعای استخراج مستقیم ارزهایی مانند دوج‌کوین (Dogecoin) را با سودآوری بالا دارند. این در حالی است که استخراج مستقیم دوج‌کوین با دستگاه‌هایی مانند Antminer L3 Plus، اغلب با ضرر همراه است و ماینرها ترجیح می‌دهند این ارز را به‌صورت استخراج ترکیبی (Merge Mining) در کنار ارزهای دیگر مانند لایت‌کوین استخراج کنند؛ بنابراین، هرگونه ادعای سودآوری زیاد در استخراج مستقیم ارزهایی که از لحاظ فنی صرفه اقتصادی ندارند، باید با شک‌وتردید مورد تحلیل عمیق قرار گیرد.

فصل پنجم: انتخاب بهترین سرویس‌های استخراج ابری (چارچوب اعتبارسنجی حرفه‌ای)

انتخاب پلتفرم معتبر در حوزه کلود ماینینگ مهم‌ترین عامل موفقیت و بقای سرمایه است. تحلیلگران مالی توصیه می‌کنند از یک چارچوب اعتبارسنجی (Due Diligence) سخت‌گیرانه استفاده شود.

انتخاب بهترین سرویس‌های استخراج ابری

1.     شفافیت سازمانی و سوابق عملیاتی:

o        باید شفافیت بالایی در خصوص آدرس فیزیکی، تیم مدیریتی، و مدارک ثبت رسمی شرکت وجود داشته باشد.

o        بررسی سوابق فعالیت و توانایی شرکت برای ارائه قراردادهای واقعی با دیتاسنترها ضروری است.

o        لازم است شواهد عملیاتی (مانند ویدئوهای واقعی مزرعه استخراج) بررسی شوند تا ادعای مالکیت سخت‌افزار تأیید گردد.

2.     ارزیابی اعتبار عمومی و نظرات مستقل:

o        بررسی شهرت برند و مطالعه نظرات کاربران در پلتفرم‌های بررسی مستقل (مانند TrustPilot) توصیه می‌شود.

o        باید در انجمن‌های تخصصی مانند bitcointalk.org و reddit.com درباره سابقه شرکت جستجو شود و نام سایت در کنار کلمه "Legit" (مشروعیت) در گوگل جستجو گردد.

3.     بررسی ساختار مالی و قراردادها:

o        پلتفرم باید از رمزارزهای معتبر مانند بیت‌کوین (BTC) و اتریوم (ETH) پشتیبانی کند.

o        شفافیت در هزینه‌های نگهداری (Maintenance Fees) و امکان برداشت آسان و منظم سود، از نشانه‌های اعتبار است.

o        برخی پلتفرم‌ها (مانند Ecos، MasHash، HashShiny، BeMine، بیکر کوین) پلن‌های آزمایشی یا حساب دموی رایگان ارائه می‌دهند که می‌تواند برای تست نحوه کارکرد پلتفرم مورداستفاده قرار گیرد.

این چارچوب اعتبارسنجی باید به‌صورت مستمر اعمال شود؛ حتی سایت‌هایی که در حال حاضر معتبر شناخته می‌شوند، ممکن است در آینده ورشکسته یا کلاهبردار شوند؛ بنابراین، اعتبارسنجی نباید یک اقدام یکباره، بلکه فرآیندی مداوم باشد.

نکات کلیدی در استخراج ابری

در نهایت، برای موفقیت در سرمایه‌گذاری در استخراج ابری، اتخاذ استراتژی‌های مدیریت ریسک زیر توصیه می‌شود:

1.     پذیرش سود کمتر و ریسک نوسان: سرمایه‌گذاران باید آگاه باشند که سود استخراج ابری معمولاً کمتر از استخراج مستقیم است و در صورت کاهش شدید قیمت رمزارزها، احتمال مواجه‌شدن با ضرر وجود دارد. باید این واقعیت را پذیرفت که سودآوری به‌شدت تحت‌تأثیر نوسانات بازار و سختی شبکه قرار دارد.

2.     شروع با حداقل سرمایه: برای بررسی صحت عملکرد پلتفرم، توصیه می‌شود ابتدا با حداقل سرمایه‌گذاری ممکن یا استفاده از پلن‌های تستی (دمو) شروع کرد. این روش امکان بررسی عملی مکانیزم پرداخت و قابلیت برداشت را فراهم می‌آورد.

3.     اولویت‌بندی برداشت سود: باتوجه‌به ریسک بالای کلاهبرداری و ورشکستگی پلتفرم‌ها، استراتژی حیاتی این است که سود حاصله به طور منظم و دراسرع‌وقت به کیف پول شخصی کاربر منتقل شود. نگهداری دارایی در حساب کاربری پلتفرم کلود ماینینگ، آن را در معرض ریسک طرف مقابل قرار می‌دهد.

4.     تنوع‌بخشی به سرمایه‌گذاری: باتوجه‌به اینکه ریسک کلاهبرداری، ریسک غالب در این حوزه است، نباید تمام سرمایه در یک پلتفرم متمرکز شود. تنوع‌بخشی به پلتفرم‌های مختلف (پس از اعتبارسنجی دقیق) می‌تواند ریسک کلی را کاهش دهد.

جمع‌بندی و نتیجه‌گیری نهایی

استخراج ابری یک راه‌حل جذاب برای دسترسی به فرصت‌های درآمدزایی در بازار ماینینگ بدون تحمل سختی‌های فنی و هزینه‌های بالای زیرساختی است. بااین‌حال، موفقیت در این عرصه نه یک دستاورد فنی، بلکه یک تصمیم مدیریتی - مالی دقیق است. در این بازار که آسانی ورود به آن موجب جذب کلاهبرداران شده، تمرکز باید بر مدیریت ریسک‌های حاد باشد.

سرمایه‌گذاران باید به طور مداوم، شفافیت و وضعیت مالی شرکت میزبان را اعتبارسنجی کنند. درک این نکته که هزینه‌های عملیاتی ثابت شرکت (Maintenance Fees) می‌تواند در صورت سقوط قیمت ارز دیجیتال، منجر به توقف استخراج و ازدست‌رفتن سرمایه اولیه شود، ضروری است.

به‌عنوان یک استراتژی کلان، سرمایه‌گذاری در کلود ماینینگ زمانی توجیه‌پذیر است که سرمایه‌گذار با آگاهی کامل از ریسک‌های نوسان بازار، ساختار هزینه‌های پنهان، و خطر بالای کلاهبرداری وارد عمل شود و هرگز بیش از میزانی که توانایی ازدست‌دادن آن را دارد، سرمایه‌گذاری نکند.